Terapia czaszkowo-krzyżowa to bezpieczna i nieinwazyjna forma terapii manualnej, która poprawia naturalne mechanizmy samoregulacyjne organizmu. Twórcą podstaw terapii czaszkowo-krzyżowej jest William G. Sutherland. W latach 20-tych XX wieku stworzył hipotezę mówiącą m.in., że kości czaszki mogą poruszać się względem siebie. Sutherland odkrył, że poza anatomią i biomechaniką istnieje jeszcze „coś”, co dodatkowo ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Nazwał to „tchnieniem życia”, coś co przepływa przez całe ciało za pomocą płynu mózgowo-rdzeniowego i płynu międzykomórkowego a każde ograniczenie tego ruchu może stać się przyczyną zaburzeń chrobotwórczych. Podstawowym założeniem terapii czaszkowo-krzyżowej jest fakt, iż ośrodkowy układ nerwowy i struktury z nim sprzężone podlegają rytmicznemu ruchowi i że prawidłowy przebieg tego ruchu jest niezwykle istotny dla ludzkiego życia i zdrowia.
Każdy zrównoważony organizm, niezależnie od wieku, ma naturalne możliwości powrotu do optymalnego zdrowia, ale do osiągnięcia tego potrzebna jest mu pomoc, a mogą mu w tym pomóc właśnie terapie naturalne. Terapie te działają bardzo subtelnie na organizm i konsekwentne i systematyczne wzmacnianie osłabionych i zaburzonych systemów może przynieść zaskakująco pozytywne efekty. Terapie mają charakter komplementarny w stosunku do medycyny konwencjonalnej, a więc wspierają i uzupełniają, a jednocześnie są praktykami niezależnymi. Terapeuta nie zajmuje się sferą zastrzeżoną prawnie dla lekarzy, a zwłaszcza diagnozowaniem jednostek chorobowych i terapią w sensie medycznym. Działania Naturoterapeuty zmierzają do pobudzenia i przywrócenia naturalnych sił obronnych organizmu.
Cechą charakterystyczną dla tej terapii jest stosowanie w czasie zabiegu bardzo małej siły. Im mniejsza jest siła użyta do zabiegu, tym lepsze są rezultaty. Wielkość używanej siły można porównać do wagi motyla, który właśnie siedzi na naszej dłoni. Terapeuta w czasie zabiegu wykonuje tzw. układy terapeutyczne u pacjenta, w różnych miejscach na czaszce, klatce piersiowej, kości krzyżowej oraz stopach dotykiem, który pozwala na rozluźnienie powięzi miednicy, klatki piersiowej, kości gnykowej, uwalnia w okolicy kości krzyżowej i potylicy od ograniczeń w ruchomości oponę twardą. Duża część układów terapeutycznych skierowana jest na przywrócenie naturalnego, wzajemnego ruchu kości czaszki i elastyczności opon otaczających mózgowie. Terapia może być również stosowana tylko lokalnie np. wokół stawu biodrowego, stopy lub szczęki.
Układ czaszkowo-krzyżowy to półzamknięty system hydrauliczny. Zbudowany jest z opony twardej – bardzo mocnej membrany otaczającej mózg i rdzeń kręgowy, umocowanej i wyścielającej wnętrze czaszki i kanału kręgowego. W skład układuczaszkowo-krzyżowego wchodzą także płyn mózgowo – rdzeniowy oraz struktury odpowiedzialne za jego produkcję i resorpcję. Płyn mózgowo – rdzeniowy wypełnia przestrzeń między czaszką i kanałem kręgowym a mózgiem i rdzeniem kręgowym. Tworzy środowisko, w którym mózg i rdzeń kręgowy żyją i funkcjonują.
Układ czaszkowo-krzyżowy pracuje w cyklach. Przez połowę czasu płyn mózgowo – rdzeniowy jest produkowany, następnie jego produkcja jest wstrzymywana. Jednocześnie przez cały cykl odbywa się resorpcja płynu mózgowo – rdzeniowego.
Produkcja i resorpcja płynu powodują zmiany w ciśnieniu wywieranym na mózg i rdzeń kręgowy. Elastyczna opona twarda wraz z przylegającymi do niej kośćmi czaszki dopasowują się do zmian ciśnienia i chronią układ nerwowy przed nadmiernym ciśnieniem wytworzonym przez płyn mózgowo – rdzeniowy. Czasami jednak organizm nie jest w stanie dostosować się do zmian ciśnienia, które wzrastając wywiera bezpośredni ucisk na mózg i rdzeń kręgowy, powodując różnego rodzaju zaburzenia i pogorszenie stanu zdrowia. Przyczyną nieprawidłowego funkcjonowania układu czaszkowo-krzyżowego mogą być zaburzenia w obrębie jego poszczególnych struktur, albo też dysfunkcje w jakimkolwiek anatomicznym systemie ciała, urazy fizyczne i psychiczne.
Terapia czaszkowo-krzyżowa ma na celu poprawienie stanu zdrowia i funkcji ciała poprzez odprężenie i maksymalną mobilizację opony twardej. Jest terapią powięzi (mocne, zwykle elastyczne błony zbudowane z tkanki łącznej, otaczające poszczególne mięśnie, grupy mięśni, całe umięśnienie szkieletowe ciała), które chronią nasze ciało przed rozpadaniem. Część naszych mięśni ma związek z tym, jak luźne lub jak mocno napięte są powięzi w określonych częściach ciała. Tkanka łączna powięzi łączy wszystko, dzięki czemu terapia czaszkowo-krzyżowa mobilizuje nasze ciało, poprawiając krążenie w naczyniach i ukrwienie narządów.
Terapia czaszkowo – krzyżowa zalecana jest w takich dysfunkcjach jak:
skolioza, chroniczne zmęczenie, zaburzenia nastroju i przemęczenie, mózgowe porażenie dziecięce, bóle głowy, migrena, szumy w uszach, niewyjaśnione bóle stawów, mięśni o podłożu psychosomatycznym, zaburzenia koncentracji, nerwowość, depresja, zaburzenia snu, drętwienia kończyn, stany depresyjne po traumach fizycznych, emocjonalnych, dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego, stres.
Terapia czaszkowo-krzyżowa jest mało znaną, ale bezpieczną i skuteczną metodą leczenia a jej cechą charakterystyczną jest to, że nie leczy się widocznych i zgłaszanych przez pacjenta dolegliwości, ale całe ciało, w którym te objawy występują. Terapia jest szczególnie wskazana dla osób, u których nie przynoszą efektów inne terapie manualne, bądź występują przeciwwskazania do stosowania innych terapii.